Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής - Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ)

Χρόνια αναπτυξιακή διαταραχή οργανικής αιτίας, η οποία επηρεάζει σοβαρά πολλούς τομείς λειτουργικότητας του ατόμου και δημιουργεί δυσκολίες στο ίδιο το άτομο (Harpin, 2005). Σύμφωνα με τον ίδιο ερευνητή το παιδί προσχολικής ηλικίας με ΔΕΠ-Υ μπορεί και ξεχωρίζει. Τα νήπια που ανήκουν σ’ αυτήν την κατηγορία είναι:

Ø  υπέρ του δέοντος παρορμητικά και υπερκινητικά

Ø  ιδιαίτερα τολμηρά χωρίς αίσθηση του φόβου

Ø  επιρρεπή στα ατυχήματα

Ø  έχουν μειωμένες κοινωνικές δεξιότητες

Ø  δε λειτουργούν σε ομαδικές δραστηριότητες

Øπαρουσιάζουν καθυστέρηση στην ανάπτυξη του λόγου που σχετίζεται με ελλιπή φωνολογική ενημερότητα

Ø  καβγαδίζουν συχνά

Ø  είναι προκλητικά

Ø  θυμώνουν εύκολα και με ιδιαίτερη ένταση.

Ø Επίσης, στην προσχολική ηλικία η ΔΕΠ-Υ συνήθως συνοδεύεται από συμπτώματα αντιδραστικής, προκλητικής, αντικοινωνικής συμπεριφοράς και η πιο κοινή συννοσηρότητα που εμφανίζεται αυτήν την περίοδο είναι με την Εναντιωτική Προκλητική Διαταραχή (Sonuga-Barke, Auerbach, Campbell, Daley & Thompson, 2005). 

Κριτήρια Διάγνωσης

Σύμφωνα με το πρόσφατο Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών DSM-V (APA, 2013) πρέπει τα συμπτώματα να ήταν παρόντα πριν από το δωδέκατο έτος της ηλικίας. Η διαταραχή διακρίνεται σε δυο ομάδες: α) της απροσεξίας και β) της υπερκινητικότητας – παρορμητικότητας. Σε κάθε ομάδα πρέπει να πληρούνται έξι τουλάχιστον κριτήρια διάγνωσης, να έχουν επιμείνει το λιγότερο έξι μήνες (ανάλογα με τον κυρίαρχο τύπο), να προκαλούν στο παιδί δυσκολίες δυσανάλογες σε σχέση με το αναπτυξιακό του επίπεδο και να του δημιουργούν προβλήματα λειτουργικότητας τουλάχιστον σε δυο τομείς (για παράδειγμα σχολείο και οικογένεια).

Ανάλογα με τον αριθμό των κριτηρίων γίνεται λόγος για:

Ø  ΔΕΠ-Υ με Προεξάρχοντα τον Απρόσεκτο Τύπο (6 ή περισσότερα συμπτώματα της ομάδας Α)

Ø  ΔΕΠ-Υ με Προεξάρχοντα τον Υπερκινητικό – Παρορμητικό Τύπο (6 ή περισσότερα συμπτώματα της ομάδας Β)

Ø  ΔΕΠ-Υ Συνδυασμένος Τύπος (6 ή περισσότερα συμπτώματα της ομάδας Α και Β)

Ενδεικτικά τα συμπτώματα κατά το DSM-V είναι τα εξής:

Α. Απρόσεχτος Τύπος

Ø  Δεν προσέχει λεπτομέρειες και κάνει συχνά λάθη απροσεξίας στη σχολική εργασία ή σε άλλες δραστηριότητες π.χ. παραβλέπει τις λεπτομέρειες στην εργασία του

Ø  Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή του π.χ. όταν του διαβάζουν για πολύ ώρα

Ø  Δεν προσέχει όταν του μιλάνε π.χ. φαίνεται το μυαλό του να είναι αλλού ακόμα και αν δεν υπάρχουν περισπασμοί

Ø  Δεν ακολουθεί πιστά οδηγίες και αποτυγχάνει να ολοκληρώσει τις εργασίες του σχολείου π.χ. ενώ ξεκινά μια εργασία γρήγορα αποπροσανατολίζεται

Ø  Παρουσιάζει οργανωτικές δυσκολίες π.χ. αργεί να ολοκληρώσει μια εργασία ή κάνει προχειροδουλειές

Ø  Αποφεύγει δραστηριότητες που απαιτούν πνευματική εργασία και προσπάθεια π.χ. δεν κάνει τις σχολικές εργασίες του στο σπίτι

Ø  Χάνει πράγματα απαραίτητα για τις εργασίες του π.χ. χάνει τα μολύβια του, τα χαρτιά του κ.λ.π.

Ø  Διασπάται από εξωτερικά ερεθίσματα π.χ. θορύβους

Ø  Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες π.χ. ξεχνά τις ρουτίνες του

Β. Υπερκινητικός – Παρορμητικός Τύπος

Ø  Κινείται άσκοπα και κουνά νευρικά χέρια και πόδια

Ø  Αδυνατεί να καθίσει στη θέση του για πολλή ώρα

Ø  Τρέχει, σκαρφαλώνει, στριφογυρνάει με τρόπο ανάρμοστο για την περίσταση

Ø  Δεν παίζει ήσυχα και δυσκολεύεται να συμμετέχει σε ήρεμες δραστηριότητες

Ø  Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση (on the go) όπου κι αν βρίσκεται π.χ. την ώρα του φαγητού δεν κάθεται ήρεμα στη θέση του για όσο διάστημα χρειάζεται

Ø  Μιλάει συνέχεια

Ø  Απαντά απερίσκεπτα προτού ακούσει την ερώτηση π.χ. διακόπτει τους άλλους όταν μιλάνε

Ø  Δεν περιμένει τη σειρά του π.χ. στο τρενάκι

Ø  Ενοχλεί και διακόπτει τις δραστηριότητες των άλλων π.χ. αρπάζει και χρησιμοποιεί τα πράγματα των άλλων χωρίς να τους ρωτήσει, παρεισφρέει στα παιχνίδια των άλλων

Βιβλιογραφικές αναφορές

American Psychological Association (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5^th ed.). Washington, DC: American Psychiatric Association. Πηγή http://www.google.gr/books?hl=el&lr=&id=_VzzAgAAQBAJ&oi=fnd&pg=PT2&dq=changes+from+dsm-iv-tr+to+dsm-v

Harpin, V A. (2005). The effect of ADHD on the life of an individual, their family, and community from preschool to adult life. Arch Dis Child,90:2–7, doi: 10.1136/abc.2004.059006. Πηγή http://adc.bmj.com/content/90/suppl_1/i2.full

Sonuga-Barke, E., Auerbach, J., Campbell, S., Daley, D. & Thompson, M. (2005). Varieties of preschool hyperactivity: multiple pathways from risk to disorder. Developmental Science, 8:2, pp 141 – 150, doi: 10.1111/j.1467-7687.2005.00401.x Πηγή http://onlinelibrary.wiley.com